UG Zbójno

Kościół w Działyniu

Pierwszą świątynią jaka istniała w Działyniu była świątynia drewniana. Służyła ona parafianom do połowy XVI wieku, po czym nieremontowana uległa zniszczeniu. W 1582/83 r. Michał Działyński funduje nowy kościół. Jego budowę zakończono w 1609 roku. W 1897 roku konsekrowano go po gruntownym odnowieniu. Kościół p.w. Św. Trójcy jest zbudowany w stylu barokowym. Jest on murowany z cegły, pierwotnie nietynkowany.

Nad wejściem do kościoła widzimy piaskowcowy kartusz z pierwszej połowy XVII w. z herbem Działyńskich - Ogończyk, który został tu przeniesiony w XIX w. z rozebranego pałacu. Nad nawą wschodnią i kaplicą znajdują się ośmioboczne wieżyczki z latarniami i baniastymi zwieńczeniami, które są obite blachą i pochodzą z XVIII w. Co ciekawe kościół posiada dwie wieże, które są wysunięte ryzalitowo z elewacji bocznych kościoła także z ośmiobocznymi latarniami i baniastymi hełmami, które są kryte blachą. Na wieżach znajdują się krzyże z pozłacanej blachy. Na jednej z wież, a dokładniej na wieży południowej znajduje się tarcza zegarowa z cyframi minuskułowymi o charakterze gotyckim, która pochodzi z ok. 1600 roku. W wieżach niewielkie okna i blendy ostrołukowe. Na facjacie kościoła stoi statua Matki Boskiej. Została ona wykonana z piaskowca. Kościół p. w. Świętej Trójcy jest jednonawowy, z półkoliście zamkniętym prezbiterium oraz kaplicą od południa. W podziemiach świątyni znajduje się krypta.

Wystrój świątyni jest renesansowy z pocz. XVII w. We wnętrzu kościoła znajdują się m. in.:

• obrazy barokowe z XVII i XVIII,
• dwa krucyfiksy barokowe z XVIII w., z nich jeden procesyjny,
• monstrancja barokowa z 1723.

Napis na stopie informuje o fundacji przez Działyńskich. Wykonana ona została przez złotnika toruńskiego Jakuba Weintraubena. Na czterolistnej stopie trybowane są przedstawienia Trójcy Św., Michała Archanioła, śś. Piotra, Judy Tadeusza i Wawrzyńca oraz herb Ogończyk. Gloria opleciona jest winoroślą z figurkami N. P. Marii oraz dwóch aniołków unoszących koronę.

• ołtarz główny, który jest późnorenesansowy i pochodzi z 1601r. Naddatki, bramki i zwieńczenie barokowe jest z końca XVII wieku. W polu środkowym ołtarza znajduje się barokowy krucyfiks z przełomu XVII/XVIII wieku, a na zasuwie obraz koronacji Najświętszej Panny Marii, również barokowy, przemalowany. Po bokach ołtarza znajdują się rzeźby śś. Piotra i Pawła, a na cokołach kolumn płaskorzeźbami śś. Stanisława biskupa i Wojciecha, a w zwieńczeniu grupy aniołów adorują napis ''Jehowa''.
• dwa późnobarokowe ołtarze pochodzące z początku XVIII wieku. W lewym ołtarzu znajdują się rzeźby śś. Jakuba Starszego i Rocha oraz ze współczesnymi mu obrazami św. Hieronima pokutującego, znajdującego się w polu środkowym i św. Antoniego Pustelnika w zwieńczeniu. Natomiast w prawym ołtarzu znajdują się rzeźby śś. Antoniego z Dzieciątkiem i Kazimierza Królewicza oraz współczesnymi ołtarzowi obrazami św. Stanisława biskupa w polu środkowym i św. Stanisława Kostki w zwieńczeniu.
• ołtarz późnobarokowy znajdujący się w kaplicy z początków XVIII w., z rzeźbami śś. Stanisława biskupa i Wojciecha. W polu środkowym ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVII wieku, malowany na desce, w srebrnych sukienkach i ramie z suchego akantu z postaciami puttów z początku XVIII wieku, z herbami Ogończyk i Godziemba.
• renesansowa ambona, która znajdująca się po lewej stronie ołtarza, pochodząca z około 1601 roku, z parapetem schodów z początku XVIII wieku. Na korpusie ambony widzimy rzeźby Chrystusa Błogosławiącego i czterech ewangelistów, a na baldachimie Chrystusa Dobrego Pasterza.
• chrzcielnica, która znajduje się po prawej stronie ołtarza głównego, została przekształcona z dawnego tabernakulum. Wykonana jest w stylu renesansowym. Chrzcielnica pochodzi z 1601 roku. Jest ona pięcioboczna, z płaskorzeźbionymi scenami Ostatniej Wieczerzy i trzech uczt ze Starego i Nowego Testamentu na cokole oraz rzeźbami Ojców Kościoła i nieoznaczonego biskupa w niszach muszlowych oraz anioła na kopulastym zwieńczeniu.

Jeśli chodzi o miejsce pochówku zmarłych to pierwszy cmentarz przykościelny powstał i współistniał wraz z kościołem parafialnym. Obecny parkan został pomurowany w 1875 roku. Wykonano go z cegły. Dziś cmentarza przykościelnego już nie ma. Zachowały się tylko dwie płyty nagrobne właścicieli Działynia w latach 1844-1881. Na jednej płycie widnieje napis: Juliusz Alojzy Dziewanowski (12 IV 1780 - 10 VIII 1854) i Wiktoria z Rafałowiczów Dziewanowska ur. 4 VIII 1789 - 28 XII 1869. Na drugiej płycie znajduje się pojedyncza inskrypcja: Włodzimierz Dziewanowski ur. 20 II 1839 R. - 23 IX 1875 r., Dominik Dziewanowski 5 VIII 1811 r. - 8 VI 1880 r. Dopiero w drugiej połowie XIX w. zdecydowano się na urządzenie cmentarza grzebalnego z dala od kościoła. Cmentarz ten, wybudowany na niewielkim wzniesieniu w stronę Wielgiego, w długim okresie był nieczynny. W parafii Działyń znajduje się drugi cmentarz w stronę Rembiochy. Jest on odległy od kościoła o 500 metrów. Najstarsze nagrobki na tym cmentarzu pochodzą z lat 1909-1912.